Τι είναι το Τετράδιο Σπουδής για το Αδίδακτο κείμενο στα Αρχαία Ανθρωπιστικών;

Το Τετράδιο Σπουδής για το αδίδακτο της αρχαίας ελληνικής γλώσσας της Β’ και Γ’ Λυκείου αποτελείται από τρία (3) ξεχωριστά τεύχη. Κάθε τεύχος συνιστά ένα σημαντικό μέρος μιας ολοκληρωμένης σπουδής για το μάθημα του αδίδακτου του αρχαίου ελληνικού λόγου. Αποτελεί μια ολοκληρωμένη σπουδή, καθώς σε κάθε διαμορφωμένη, διδακτική ενότητα εμπεριέχονται αρχαιοελληνικά αποσπάσματα αττικής πεζογραφίας προς μετάφραση, εισαγωγικές πληροφορίες για το αρχαιοελληνικό κείμενο, βοηθητικό λεξιλόγιο, ερωτήσεις κατανόησης βασισμένων στο αμετάφραστο αρχαιοελληνικό απόσπασμα, γραμματικές και συντακτικές ασκήσεις. Στο τέλος κάθε διδακτικής ενότητας έχει διαμορφωθεί ένα κριτήριο αξιολόγησης, το οποίο εξετάζει τη μεταφραστική ικανότητα των παιδιών, τις γραμματικές γνώσεις των μαθητών, την εμπέδωση των υπό εξέταση συντακτικών φαινομένων της εκάστοτε ενότητας και θέτει μία ερώτηση κατανόησης βασισμένη στο αρχαιοελληνικό απόσπασμα. Συνοψίζοντας, οι ασκήσεις είναι πολυποίκιλες και έχουν υποστηρικτικό χαρακτήρα τόσο για το διδακτικό έργο του καθηγητή/της καθηγήτριας όσο και για την κοπιώδη, προσωπική μελέτη του εκάστοτε μαθητή και της εκάστοτε μαθήτριας.

Πιο συγκεκριμένα, για κάθε διδακτική ενότητα υπάρχουν τα εξής:

α) εισαγωγικές πληροφορίες του γράφοντος

β) άγνωστο αρχαιοελληνικό απόσπασμα αττικής πεζογραφίας

γ) βοηθητικό υπόμνημα διευκρίνισης χρωματισμένων λέξεων ανάλογα με τον συντακτικό τους ρόλο

δ) βοηθητικό λεξιλόγιο, το οποίο εμπεριέχει την ερμηνεία και τη σημασία δύσκολων λέξεων και το συντακτικό των ρημάτων και των ρηματικών τύπων (μετοχών & απαρεμφάτων).

ε) γραμματική με τις εξαιρέσεις

στ) συντακτικό και ιδιαίτερα συντακτικά φαινόμενα

ζ) κριτήρια αξιολόγησης των γραμματικών και συντακτικών φαινομένων, στα οποία γίνεται λόγος στην εκάστοτε ενότητα

Παράλληλα, με τις ασκήσεις, στο τμήμα της γραμματικής και του συντακτικού υπάρχουν οι κανόνες και οι εξαιρέσεις ή ιδιομορφίες κωδικοποιημένης μορφής, δηλαδή είναι διαμορφωμένοι σε μορφή δομημένων πινάκων του εκάστοτε γραμματικού και συντακτικού φαινομένου. Ο απώτερος σκοπός είναι η προσφορά βοήθειας τόσο στον διδάσκοντα κατά τη διδακτική του πράξη, όσο και στον διδασκόμενο μαθητή στην πληρέστερη κατανόηση και εμπέδωση της γνώσης του.

Στο τέλος κάθε διδακτικής ενότητας υπάρχουν κριτήρια αξιολόγησης για την πρόσθετη εξάσκηση του μαθητή/της μαθήτριας σε όλα σημαντικά σημεία της διδακτικής ενότητας σχετιζόμενα με την μετάφραση, την γραμματική, το συντακτικό και τα συντακτικά φαινόμενα.

Το Τετράδιο Σπουδής για το Αδίδακτο Αρχαίων Ελληνικών Β΄ και Γ΄ Λυκείου είναι εύχρηστο και εύληπτο, τόσο για τον εκπαιδευτικό, που επιδιώκει να αξιοποιήσει στο έπακρον τους διδακτικούς στόχους του μαθήματος, όσο και για τον μαθητή/την μαθήτρια, που επιθυμούν να εμπεδώσει και να έρθει σ’ επαφή με τον αρχαίο ελληνικό λόγο.

Περιεχόμενα Ενοτήτων

Σε κάθε ενότητα έχουν διαμορφωθεί εγκατεσπαρμένες ασκήσεις και αντίστοιχες κωδικοποιημένες σημειώσεις σχετικές με τη γραμματική:

1. Ουσιαστικά: α’, β’, γ’ κλίσης & ανώμαλα ουσιαστικά.
2. Επίθετα & Παραθετικά Επιθέτων και Επιρρημάτων.
3. Αντωνυμίες.
4. Ρήματα:

α) Τα βαρύτονα ρήματα

β) Ο αόριστος β’

γ) Ο μέλλοντας και ο αόριστος των ενρινόληκτων και υγρόληκτων ρημάτων

δ) Ο μέλλοντας των υπερδισύλλαβων σε -ίζω ρημάτων

ε) Παθητικός αόριστος α’ και β’ και παθητικός μέλλοντας β’

στ) Η κλίση των αορίστων β’ ἔβην, ἔγνων, ἔδραν, ἔφυν, ἐρρύην

ζ) Συνηρημένα ή περισπώμενα ρήματα με τις εξαιρέσεις της α΄ τάξης: ζήω – ζῶ, χρήομαι – χρῶμαι, πεινήω – πεινῶ, διψήω – διψῶ, της β΄ τάξης: πλέω, πνέω, ῥέω, δέομαι, θέω, νέω, χέω, της γ’ κλίσης: ῥιγῶ

η) Ο παρακείμενος και υπερσυντέλικος μέσης φωνής των αφωνόληκτων και ενρινόληκτων ρημάτων

θ) Ρήματα σε -μι: Συμφωνόληκτα

ι) Ρήματα σε -μι: Φωνηεντόληκτα

ια) Η κλίση των ρημάτων εἶμι, φημί, οἶδα

ιβ) Η κλίση των ρημάτων α. ἐπίσταμαι, δύναμαι, μέμνημαι και β. κεῖμαι, κάθημαι

5. Ομόηχοι & Όμοιοι Τύποι

7η Διδακτική Ενότητα:

Στην έβδομη ενότητα παρατίθεται ένα άγνωστο κείμενο αττικής πεζογραφίας, το οποίο προορίζεται για μετάφραση. Πιο συγκεκριμένα, γίνεται λόγος για την ενεργητική και παθητική σύνταξη και τη μετατροπή από ενεργητική σε παθητική σύνταξη και από παθητική σε ενεργητική μέσω της βοήθειας κωδικοποιημένων, αναλυτικών κανόνων. Ειδικότερα,  γίνεται αναλυτική παρουσίαση του ποιητικού αιτίου μέσω της χρήση αναλυτικού υποστηρικτικού πίνακα. Επιπλέον, τα ρήματα και οι ρηματικοί τύποι (μετοχές & απαρέμφατα), που συντάσσονται με δοτική, τα οποία αυτά ρήματα μπορούν να μας βοηθήσουν, ώστε να εντοπίζουμε και την δοτική αντικειμενική. Ακολούθως, έπεται μία σημαντική επανάληψη στο συντακτικό βασισμένο σε παρελθόντα, διδαγμένα συντακτικά φαινόμενα και διδαγμένους συντακτικούς όρους από τις προηγούμενες έξι ενότητες. Τέλος, διατίθεται ένα κριτήριο αξιολόγησης, στο οποίο καλείται ο μαθητής να εφαρμόσει τις γνώσεις, που προσκόμισε από τη συγκεκριμένη ενότητα συντακτικά και να εξετάσει τι θυμάται από τις προγενέστερες ενότητες γραμματικά και συντακτικά.

8η Διδακτική Ενότητα:

Στην όγδοη ενότητα παρατίθεται ένα αρχαιοελληνικό απόσπασμα της αττικής πεζογραφίας, το οποίο προορίζεται για μετάφραση. Αναλυτικότερα, παρουσιάζονται ορισμένες ιδιαιτερότητες συγκεκριμένων ρημάτων στην παθητική σύνταξη μέσω τη χρήση ενός πολύτιμου βοηθητικού πίνακα, ο οποίος παραθέτει ποια ρήματα αλλάζουν μορφή στην παθητική σύνταξη μην ακολουθώντας απλώς την αλλαγή γραμματικής κατάληξης της παθητικής φωνής. Επιπλέον, γίνεται λόγος για μία ιδιαίτερη περίπτωση ονοματικού ομοιόπτωτου προσδιορισμού, η οποία είναι η επιμεριστική παράθεση, ενώ έχει ήδη γίνει η διδασκαλία των ονοματικών ομοιόπτωτων προσδιορισμών στην 5η διδακτική ενότητα. Περαιτέρω, γίνεται αναλυτική παρουσίαση σχετικά με τη διάκριση ανάμεσα στις κύριες/ανεξάρτητες προτάσεις και στις δευτερεύουσες/εξαρτημένες προτάσεις, κάνοντας αναλυτική παρουσίαση όλων των ονοματικών και επιρρηματικών δευτερευουσών προτάσεων (είδος, εισαγωγή, εκφορά, συντακτική λειτουργία). Στη συνέχεια, ακολουθεί μία σημαντική επανάληψη στο συντακτικό βασισμένο σε παρελθόντα, διδαγμένα συντακτικά φαινόμενα και διδαγμένους συντακτικούς όρους από τις προηγούμενες επτά ενότητες. Εν τέλει, έχει διαμορφωθεί ένα κριτήριο αξιολόγησης, στο οποίο καλείται ο εκάστοτε μαθητής να εφαρμόσει τις γνώσεις, που απέκτησε από τη συγκεκριμένη ενότητα συντακτικά και να εξετάσει τι θυμάται από τις προγενέστερες ενότητες γραμματικά και συντακτικά.

9η Διδακτική Ενότητα:

Στην ένατη ενότητα υπάρχουν δύο αποσπάσματα αρχαιοελληνικού λόγου, τα οποία διατίθενται με σκοπό τη μετάφραση τους. Πιο αναλυτικά, γίνεται αναλυτική διδασκαλία για τα έξι βασικά είδη των υποθετικών λόγων (είδος, εισαγωγή, εκφορά, συντακτική λειτουργία) μέσω της παρουσίας ενός βοηθητικού θεωρητικού πίνακα. Ακολούθως, έπεται μία σημαντική επανάληψη στο συντακτικό βασισμένο σε παρελθόντα, διδαγμένα συντακτικά φαινόμενα και διδαγμένους συντακτικούς όρους από τις προηγούμενες οκτώ ενότητες. Εν κατακλείδι, έχει δημιουργηθεί ένα κριτήριο αξιολόγησης, στο οποίο καλείται ο κάθε μαθητής να εφαρμόσει τις γνώσεις, που απέκτησε από τη συγκεκριμένη ενότητα συντακτικά και να εξετάσει τι θυμάται από τις προγενέστερες ενότητες γραμματικά και συντακτικά.

10η Διδακτική Ενότητα:

Η δέκατη ενότητα εμπεριέχει ένα κείμενο αρχαίου ελληνικού λόγου, το οποίο αποτελεί σύνθεση αρχαιοελληνικών προτάσεων ως ένα νέο ενιαίο απόσπασμα με σκοπό την μετάφραση του και την εξυπηρέτηση και διευκόλυνση διδασκαλίας συγκεκριμένων συντακτικών φαινομένων, που θα εξεταστούν στη συγκεκριμένη ενότητα.  Συγκεκριμένα, γίνεται νύξη για τους λανθάνοντες υποθετικούς λόγους μέσω της βοήθειας ενός υποστηρικτικού πίνακα κωδικοποιημένης θεωρίας. Επιπρόσθετα, έπεται μία σημαντική επανάληψη στο συντακτικό βασισμένο σε παρελθόντα, διδαγμένα συντακτικά φαινόμενα και διδαγμένους συντακτικούς όρους από τις προηγούμενες εννέα ενότητες. Εν τέλει, παρατίθεται ένα κριτήριο αξιολόγησης, στο οποίο καλείται ο εκάστοτε μαθητής να εφαρμόσει τις γνώσεις, που απέκτησε από τη συγκεκριμένη ενότητα συντακτικά και να εξετάσει τι θυμάται από τις προγενέστερες ενότητες γραμματικά και συντακτικά.

11η Διδακτική Ενότητα:

Στην εντέκατη ενότητα εμπεριέχεται ένα άγνωστο κείμενο αττικής πεζογραφίας του αρχαιοελληνικού λόγου, το οποίο αποτελεί σύνθεση αρχαιοελληνικών προτάσεων ως ένα νέο ενιαίο απόσπασμα με σκοπό την μετάφραση του και την εξυπηρέτηση και διευκόλυνση διδασκαλίας συγκεκριμένων συντακτικών φαινομένων, που θα εξεταστούν στη συγκεκριμένη ενότητα. Επεξηγηματικότερα, παρουσιάζεται το φαινόμενο της σύμπτυξης των δευτερευουσών προτάσεων σε μετοχές με τη βοήθεια ενός αναλυτικού πίνακα κωδικοποιημένης θεωρίας. Επίσης, έπεται μία σημαντική επανάληψη στο συντακτικό βασισμένο σε παρελθόντα, διδαγμένα συντακτικά φαινόμενα και διδαγμένους συντακτικούς όρους από τις προηγούμενες δέκα ενότητες. Τέλος, έχει διαμορφωθεί ένα κατάλληλο κριτήριο αξιολόγησης, στο οποίο καλείται ο εκάστοτε μαθητής να εφαρμόσει τις γνώσεις, που απέκτησε από τη συγκεκριμένη ενότητα συντακτικά και να εξετάσει τι θυμάται από τις προγενέστερες ενότητες γραμματικά και συντακτικά.